GALATA ESKI INGILIZ HASTANESI

Eski İngiliz Bahriye Hastanesi; İstanbul Boğazı’nın Rumeli yakasında Galata Bereketzade Sokakta 1855’de İngilizler tarafından inşa ettirilmiştir. Kırım Savaşı sırasında ihtiyaç duyulması üzerine İngiliz hükümeti İstanbul’a bir deniz hastanesi yaptırmıştır. Ticari Kapitülasyonların sağlanması üzerine denizcilikte gelişmiş bazı ülkeler, İstanbul’da gemicileri için hastaneler yaptırmışlardır. Bu hastanenin idamesi için gerekli harcamalar limana giren İngiliz gemileri tarafından karşılanırdı. Her gemi taşıdığı ton başına belli bir ücreti İstanbul’daki İngiliz Konsolosluğuna öderdi. Hastanede tedavi görmek isteyenler Konsolosluktan belge getirmek zorundaydılar. Acil vakalara ise para karşılığı her zaman bakılmakta idi.

Mimari planını H.Percey Adams’ın çizdiği yapı, kuleleriyle adeta bir şato görünümündedir.1580′de diğer Avrupa ülkelerine tanınan kapitülasyonların bir benzerinin İngilizlere de verilmesiyle, İstanbul Limanı’nda İngiliz gemileri ve gemicileri sıkça görülmeye başlanır. Denizciliğe dayalı kıtalararası bir sömürge imparatorluğu kurma aşamasındaki İngiltere, Osmanlılarla hep dostluk içinde kalmayı sürdürmüştür. Kırım Savaşı süresince İngilizlerin, İstanbul Limanı yönetimini kendi uyruğundaki denizcilerle ele geçirme çabası sonucu, liman çevresindeki etkinlikler yoğunlaşır. Hem bunlara hem de savaşta yaralanacaklara hizmet verecek bir hastanenin kurulması zorunlu görülür. Hastane yönetimini Galata’da Voyvoda Caddesi üzerinde açılmış olan İngiliz Konsolosluğu denetleyecektir. Galata Kulesi yakınında büyükçe bir arsada yaptırılan hastane, üç katlı ve elli yataklıdır. İşletme giderleri konsolosluk aracılığıyla limana gelip giden İngiliz bandıralı gemilerden alınan bir ücret ile karşılanmaktadır.

“L” biçiminde bir plana sahip olan yapının, kanatların kesiştiği köşesinde yer alan ve çok uzaklardan bile görülebilen yüksekçe bir kulesi bulunmaktadır. Ayrıca her iki cephesinde de uçlarda birer küçük kule bulunmaktadır. Kesme taştan yapılmış olan bina ve kule, mimari bakımdan bir bütünlük içindedir. L şeklindeki binanın birleştiği yerin beşinci katından itibaren kule yükselmektedir. Sekizgen kasnaklı olan kulenin, yüksek kaidesinin köşeleri gömme payelerle hareketlendirilmiş, bu payelerin üzerlerine de dışarıya taşkın çörtenler yerleştirilmiştir. Kulenin bir cephesi sağır ve küçük sütunlarla, bir cephesi ise yuvarlak kemerli ikizli pencerelerle hareketlendirilmiştir. Buradan daha küçük ikinci bir sekizgen gövdeye geçilir. Bu iki bölüm arasını ise çepeçevre bir sahanlık çevrelemektedir. Küçük sekizgen gövdenin üzerinde çeşitli küçük pencereler açılmıştır. Kulenin üstünde basık yuvarlak bir kubbe, onun da üzerinde bir bayrak gönderi bulunmaktadır. İngiltere’nin mülkiyetinde bulunan “British Seaman Hospital” isimli bu hastane binası 1924’de Kızılay’a devredilmiş, Kızılay da 1933’de binayı İstanbul Belediyesi’ne vermiştir. İstanbul’da Belediyeye ait ilk hastane olma özelliğine de sahip olan yapı, günümüzde Sağlık Bakanlığı’na bağlı bir hastane olarak işlevini sürdürmektedir.