Eseyan Ermeni Lisesi; İstanbul Boğazı’nın Rumeli yakasında Beyoğlu İstiklal Caddesi Meşelik sokakta olup okulun kuruluşu 1895 yılıdır. Beyoğlu’nda eğitim ve öğretime hizmet veren Esayan Okulunun kuruluşunu incelemek için 19.yüzyılda başlarında Beyoğlu semtinde bulunan eğitim kurumlarını gözden geçirmemiz gerekir. 1807 yılında Beyoğlu Üç Horan Kilisesi yapılmıştır. Bu kilisenin yapımından önce bir okulun varlığından bahsedilir ki 1810 yılında Beyoğlu semtinde çıkan yangından bu okul büyük zarar görür. Yangından hemen sonra onarılan okul binası ihtiyacı karşılayamaz duruma geldiğinde 1814’te Beyoğlu’nda Bezciyan Harutyun Amira tarafından kızlar için meslek okulu açılır. 1830 yılında ihtiyaca cevap vermek amacı ile Skordela ve Kınavula semtlerinde kızlar için Surp Hıripsimyantz ve Surp Kayanyantz, erkekler için Surp Eçmiyadzin ve Surp Lusavoriç okulları Canik Amira Papazyan’ın önderliği ile açılır. 1 Mayıs 1846 yılında kurulan Naregyan hayırseverler Cemiyeti Naregyan Okulunu kurar. 1851’de Beyoğlu’nda bulunan üç okulun öğrenci sayısı 380 olur. 1858’de Beyoğlu okullarının ve kilisenin yönetimi 10 kişiden oluşan bir heyete teslim edilir.
24 Mayıs 1870’te Beyoğlu semtinde meydana gelen bir yangın neticesinde Naregyan, Hripsimyantz ve Eçmiyadzin okulları yanar. Bu üç okulun öğrencileri Pangaltı semtinde bulunan Hor Virab kilisesine ve onun yanındaki barakaya taşınırlar. Üç Horan kilisesi de bu yangından büyük zarar görür. Krikor Karagözyan ve Hovhannes Esayan zarar gören binaların inşaası için bir yardım kampanyası oluştururlar. 16 Eylül 1872’de Arşagunyan isimli bir heyet oluşturulur. Amaçları oldukça kalabalık olan Dolapdere semtinde okul ve mescit inşa etmek olan bu heyet 10 Ağustos 1875’te okulu hizmete açar. Beyoğlu civarında yaşayanların ve yönetim kurulunun isteği yanan Naregyan’ın yerine yeni bir okul inşa etmekti.1877’de Surp Harutyun kilisesinin bahçesinde 4 sınıftan oluşan Naregyan okulu inşa edildi. Bu tarihlerde Pangaltı’daki Lusavoriçyan ve Dolapdere’deki Arşagunyan okulları ana sınıf olarak faliyetlerini sürdürmektedirler.
1880’de Ermeni Eğitim Komisyonu kurulur. Bu komisyonun amacı yüksek okul kurmak, eğitim ve öğretimin seviyesini yükseltmektir. Bu komisyon 1885’te Naregyan okuluna bir kat ilave ederek okulu ilkokula dönüştürürler.1885-1890 yıllarında cemaatte eğitim ve öğretime ilgi artar. Bu yıllardaki toplam öğrenci sayısı 700’e ulaşır. 1891’den itibaren kız meslek okulu özerk bir yönetimle çalışmalarına davam eder. Bu dönemde meslek okulundan mezun birçok öğretmen yetişir ve muhtelif okullarda çalışırlar. Bu kadar eğitim kurumuna rağmen Beyoğlu Yönetim Kurulunun en büyük sorunu semtte bulunan okulların ihtiyaca cevap vermemesidir. Bu durum 1890’larda daha da önem arz etmiştir. Yönetim kurulu yıkılma tehlikesi ile tehdit edilen Surp Harutyun kilisesini ve yanındaki Naregyan okulunu kapatmak zorunda kalır. Beyoğlu Yönetim Kurulu kilisenin onarımı ve karma bir okulun yapılması için kendilerne yardımcı olabilecek kişiler aramaya başlar. 1891 yılında Hovannes ve Mıgırdiç Esayan Kardeşler, Beyoğlu semtinin okul gibi önemli ve acil ihtiyacını karşılamak için Yönetim Kuruluna müracaat ederler.
Mıgırdiç, Hovannes Esayan kardeşler Beyoğlu Yönetim Kurulunun bu isteğine yardımcı olarak okulun yapılacağı arsayı tespit edip okulun inşaatını hatta belirlenen arsada bulunan ve çok kötü durumda olan kilisenin onarımını da üstlenmişlerdir. Ancak Esayan Kardeşler okulun inşaatını ve kilisenin onarımını kabul ederken bazı şartlar ileri sürmüşler. Esayan kardeşler okula kendi soyadlarını verilmesini istemişler ve sadece okulun inşaatı masraflarıyla ilgileneceklerini şart koşmuşlar. Böylelikle 1893 yılında inşaat için ferman alınıp 1895 yılı Eylül ayında Esayan Kardeşler inşaatı bitirip Yönetim Kuruluna teslim ederler. Okul için gerekli eğitim araç gereçleri tamamlanıp 1895-1896 öğretim yılında karma olarak eğitim ve öğretime açılır. Aynı semtte olan Naregyan İlkokulu öğrencileri de Esayan okuluna taşınır,o ilkokul da ana okuluna dönüştürülür. Bir süre sonra ”Kızların Tamamlayıcısı” ile tanımlanan bir üst kısım açılıp 1901 yılında Esayan okulu ilk kez mezunlarını verir.
1908 yılında maarif tüm okullara çalışma izni ve okulların derecelerini belirlerken Esayan Okulunun kızlar için olan yüksek kısmını “İdadi”ye denk kabul eder. 1912 yılında Esayan okulunun İdadi olarak kabul edilen kızlar kısmı on erkekler kısmı ise 9 sınıftan oluşuyordu ve erkekler kısmı da “İdadi”ye dönüştürülmesi ön görülüyordu. Ancak öğrenci sayısının artışı okulda yer darlığı gibi sorunlar yaratıyordu. Bu arada ismin açıklanmasını istenmeyen bir hayırsever Esayan okulunun bahçesine bitişik olan kendi evini okulumuza teberru eder. Bu bina derhal onarılarak 1913 Nisanda eğitim ve öğretime hizmet vermeye başlamıştır.1915 yılında savaş nedeniyle okuldaki bazı sınıflar hastabakıcılık kursları için ayrılır.1917 yılında ise okulumuz erkekler kısmına ait olan sınıflar askeriyenin harita çizim bölümüne tahsis edilir, kızlar tarafından karma bir eğitime başlanır. Savaş yılları geçtikten sonra ilk laboratuar yaklaşık 2000 altına 1921 yılında okulumuzda kurulur.1918-1922 yılları arasında Esayan okulunun bir kısmı yetimhane olarak kullanılır ancak 1922 yılının sonlarına doğru hükümetin isteğiyle okul eğitim ve öğretime ara vererek sadece yetimhane olarak hizmet verir, 1 Ocak 1923’te tekrar okul binası olarak kullanılmaya başlanır.
1924 yılında maarif ilk defa tüm okullardan kurucu belirlenmesini ister ve böylece kurucu ve müdür adına düzenlenmiş ilk ruhsat tanzim edilir. 1924 yılında okulda fakir öğrenicilere öğle yemeği dağıtımı başlar. 1930-1931 ders yılında müdür Avedis Mesropyan’ın girişimleri ile kızların orta kısmı liseye dönüşür o tarihlerde orta kısım olarak kabul edilen dokuz yıllık eğitimi tamamlayan kız öğrenciler liseye devam ederek 1931-1932 yılında Esayan okulu ilk lise mezunlarını verir. Ancak 1935-1936 öğretim yılında bazı mali zorluklardan lise kısmı kapatılır. 1937 yılında ilk defa (yar direktör) müdür yardımcıları atanmaya başlar. 1949 yılında okulun bazı yerleri onarılıp, bahçe beton yapılır. 1951-1952 yılında tekrar lise kısmın açılması için izin alınır. Aynı yıl Vahan Dikiciyan adlı bir hayırsever okulda kalorifer tesisatını kurar. 1953-1954 yılında Esayan Okulunun bahçesinde, kiliseye bitişik olan okul binası onarılır ve anaokulu olarak hizmete girer. 1965 Ağustos ayında vakıflar idaresinden gelen izin üzerine 1 Haziran 1966’da okul onarılır. 1985 Ağustos ayında tüm okul tekrar onarılıp çağdaş eğitimin gerektirdiği bilgisayar ve lisan laboratuarı kurulur. 1986-1987 öğretim yılında da uzun süre ara verilmiş olan tüm öğrencilere yemek sistemi kurulur. 1991-1992 öğretim yılında İngilizce ile öğretim yapan hazırlık sınıfı açılmıştır.1993-1994 öğretim yılından itibaren okulumuz orta ve lise kısmı karma eğitimine girmiştir.1998-1999 öğretim yılında itibaren okulumuz ilk ve ortaokul kısımları birleşerek ilköğretime dönüştürülmüştür. Bu nedenle ortaokul önünde bulunan hazırlık sınıfı kapatılmıştır.2001-2002 öğretim yılı başında lise önüne yabancı dil öğreten hazırlık sınıfı açılmıştır.